Hoe breng je een boodschap over?

Kent u dat? Koffie op je werk. Met een beetje betere kwaliteit van de koffie (of een goedkope automaat) mag je zelf suiker en melk toevoegen aan je koffie. Dat zit vaak in zakjes. Hebt u ooit eenheid ontdekt in de kleur of vormgeving van die zakjes? Kunt u altijd in 1 oogopslag herkennen of er suiker of melk in een zakje zit? Er zijn vele wegen naar Rome om informatie over te dragen. Voor de zintuigen van de mens kan dat zijn:
• Onderscheid in kleur
• Onderscheid in vorm: rond – vierkant – rechthoekig etc.
• Toevoeging van tekst of symbool
• Onderscheid in geluid: hoog – laag, continu of onderbroken
• Onderscheid in gevoel: hard – zacht, scherp - afgerond
Onderscheid in geur en onderscheid in smaak wordt minder vaak toegepast.

Maar als je onderscheid hebt aangebracht, moet het onderscheid herkend worden en als laatste stap - de belangrijkste ! – begrepen worden.

Onderscheid in kleur werkt alleen als je echt verschil hebt en het verschil in de onderlinge vergelijking opvalt en het verschil ook ten opzichte van de omgeving opvalt. Onderstaande suiker- en melkzakjes zijn onderscheidend, maar herkent u het onderscheid in 1 oogopslag?

Met wat moeite zult u ontdekt hebben dat op het ene zakje sugar staat, en op het andere creamer. Maar de letters zijn geel op een kleurrijke ondergrond waarin kleuren gebruikt zijn waar  het geel van de letters niet goed bij opvalt. En als die zakjes nu eens niet op een grijze ondergrond lagen, maar op 1 hoop of in een lichtoranje- of okergele achtergrond? Dus is het gelukt om in 1 oogopslag het verschil duidelijk te maken?

Voor verschil in kleur zijn kleurcontrasten dus van belang. Nu is verschil in kleur eenvoudig te realiseren. Ik ken suikerzakjes in wit, suikerzakjes in bruin, melkzakjes in wit, melkzakjes in blauw etc. De Volgende stap is dus dat de over te brengen boodschap begrepen moet worden. Dit betekent dat de gebruikte kleur iets moet zeggen over wat er in het zakje zit. Onderstaande zakjes zijn goed onderscheidend in kleur.

Maar waar zit nu de melk in en waar de suiker? De kleur zwart heeft geen relatie met melk of suiker, tenzij je wat verder zoekt en bijv. denkt aan donkere suiker, maar dat is al ver gezocht. De kleur wit heeft een relatie met zowel melk als suiker. Bij roomwit, de kleur van het zakje op de foto, denken mensen mogelijk sneller aan melk, maar is dat zeker?

Zo ziet u maar weer: Een boodschap overbrengen door verschil te maken is zo eenvoudig nog niet, zelfs niet bij zakjes voor melk en suiker voor in de koffie. Er is een apart vakgebied voor: human factors.

Nu zijn suiker- en melkzakjes nog redelijk onschuldig, maar wat als we medicatie niet goed van elkaar kunnen onderscheiden? Dan kunnen de gevolgen desastreus zijn! Bekijk hier ons etiketten-project van ready to use infusie-oplossingen in flacons, hiermee behoorden we tot de 10 beste inzendingen van de IGZ Zorg Veilig Prijs (2011).

Van voor naar achter..

Sinds kort heb ik een nieuwe hybride auto, een Toyota Auris, uiteraard een automaat. Wat mij hierbij opviel is dat de auto een niet-ergonomisch pookje heeft. Neem het volgende voorbeeld bij het wegrijden uit een parkeervak: Als ik vooruit moet wegrijden, moet ik het pookje naar achteren trekken, naar de D van Drive. Als ik achteruit moet wegrijden, moet ik het pookje naar voren duwen, naar de R van Reverse. Ik heb mij al enkele keren vergist, zonder erge gevolgen, maar je schrikt wel. Een belangrijk uitgangspunt binnen de ergonomie bij het ontwerpen van bedieningsmiddelen is dat de bewegingsrichting van het bedieningsmiddel moet overeenstemmen met het effect van de bediening. Intuïtief zal je, als je iets naar voren wilt laten bewegen en daarvoor een hendel moet bedienen, deze naar voren bewegen. Dus is het aan te bevelen om de hendel zó uit te voeren, daarmee voorkom je vergissingen. Waarschijnlijk is dat ook de reden dat er geen stuur in de auto zit die je linksom moet verdraaien om rechts af te slaan.. Het is natuurlijk mogelijk dat hier een technische reden voor is. Navraag bij de lokale Toyota dealer leert dat bij praktisch alle elektrische hybride auto’s de R boven staat en de D onderaan de pook, en deze pook geen mechanische functie meer heeft (het trekken aan kabels bijvoorbeeld). De pook heeft dus nu alleen nog maar de functie van het genereren van een elektrisch signaal. Technisch moet het toch mogelijk zijn hierbij aan te sluiten bij de natuurlijke neigingen van de mens, misschien is het zelfs erg gemakkelijk, om de R en de D om te draaien? Of is er wellicht een andere reden voor? Wij horen het graag! Voor meer info over het ontwerp van displays en controlepanelen kan men kijken bij ISO 9335.

Een DJ in de operatiekamer?

Afgelopen week verscheen er in de media het bericht dat ‘ruim de helft van de Nederlandse chirurgen wel eens naar muziek luistert tijdens het opereren’ en dat ’15% dat altijd doet’

  Bij het luisteren naar muziek tijdens het werk spelen een aantal overwegingen een rol. Bij bepaalde standaardhandelingen kan het luisteren naar muziek helpen om in een zogenoemde ‘flow’ te komen of om een juist niveau van ‘arousal’ te behouden om het werk goed uit te voeren (Arousal kan gezien worden als een mate van ‘alertheid’ van de hersenen). Zo kan het luisteren naar muziek op een lange boerenweg in het prachtige Drentsche landschap je helpen om alert te blijven. In een drukke stad als Amsterdam is dan veelal verstandiger om geen muziek te draaien omdat je hersenen te veel prikkels moeten verwerken. 

  

bron: http://www.a-1lightingandsound.com

Maar hoe moet men hiermee omgaan in een werksituatie? Mag een piloot bijvoorbeeld naar muziek luisteren? Of een goederenmachinist? Als een arts wil luisteren naar muziek tijdens een operatie heeft dit invloed op de rest van operatieteam: Als een anesthesioloog een patiënt onder narcose brengt is dit een apparatuur-intensief proces, dit gaat samen met auditieve en informerende alarmen, die moet hij kunnen horen. Tijdens de operatie zelf is het afhankelijk van hoe stabiel de operatie verloopt of er muziek geluisterd kan worden. OK-assistenten en artsen moet ook goed onderling kunnen communiceren, het draaien van muziek kan dat mogelijk verhinderen. Wie managet de muziek ofwel, wie managet de afleiding? Er zijn genoeg operationele overwegingen bij het besluit om wel of niet muziek te draaien op een operatiekamer. Is het tijd voor een DJ op de operatiekamer?

Pincode vergeten?

Lekker op vakantie in Spanje. Niet duur, maar af en toe moet er toch geld gepind worden. Niet erg moeilijk zou je zeggen, afgezien van de taalkeuze (nooit geweten dat er zoveel Spaans-varianten bestaan). Ook weet ik dat de volgorde van handelingen van land tot land kunnen verschillen. In Nederland moet je eerst je pas verwijderen, en krijg je daarna je geld. Dan kun je je pas in ieder geval niet vergeten. In andere landen is dat andersom, omdat er daar vaak vanuit gegaan wordt dat je nog andere handelingen zou willen verrichten. In (mijn) praktijk is de Nederlandse variant het best.

Maar goed, dit wetende weigerde de automaat toch dienst: verkeerde pincode. Je twijfelt even aan jezelf en doet nog een poging. Weer mis. Dan zie ik plotseling waar het mis gaat: het toetsenbord op deze pinautomaat heeft de lay-out van een rekenmachine, en niet de standaard zoals van een telefoon. En mijn pincode heeft een mooi patroon op het toetsenbord. Totdat dat het toetsenbord dus min of meer gespiegeld is.....

Nederlandse pinautomaat

Spaanse pinautomaat

Ooit bij stilgestaan dat een rekenmachine en een telefoon een ander toetsenbord hebben?

De druktoetstelefoon is uitgevonden in de jaren '60. Daarvoor belden mensen met een draaischijf waarbij om technische redenen de één bovenaan zat en de nul onderaan. Om acceptatie van de druktoetsen te versnellen, werden ook op het toetsenbord van de nieuwe telefoon de lage cijfers bovenaan gezet. Aan de keuze ligt tevens Human Factors onderzoek ten grondslag uitgevoerd door Bell Labs in 1960: "Human Factor Engineering Studies of the Design and Use of Pushbutton Telephone Sets" door  R. L. Deininger. Deze indeling lijkt zich door te zetten, geldautomaten (behalve sommige in Spanje...), pinpads en electronic banking identifiers gebruiken dezelfde rangschikking. De rekenmachine is iets ouder dan de tiptoetstelefoon en heeft altijd al een toetsenbord gehad met 1-2-3 beneden. Deze keus is ingegeven door de gemakkelijke bereikbaarheid van de veelgebruikte cijfers 1 en 0.

Vals alarm is dodelijk

Overheid en brandweer promoten het aanbrengen van rookmelders in gebouwen. In kantoren en andere ‘werkgebouwen’ heel normaal en verwacht iedereen ook dat het aanwezig is, in je eigen huis is dat wat minder vanzelfsprekend. Ik vind veiligheid belangrijk. Daarom heb – of liever had – ik al jaren een rookmelder / koolmonoxide melder in huis, op elke verdieping een melder.

Ja, je moet zo nu en dan de batterijen test

en. Er zijn melders met batterijen die 10 jaar meegaan, maar hoe onthoud je dan dat de batterij getest zou moeten worden? Gemak dient de mens, dus er zijn ook melders die zelf waarschuwen of de batterij vervangen zou moeten worden. Ik had zelf zo’n laatste soort melder. Als de melder begon te piepen en te knipperen, dan maar de batterij controleren. Het piepje was gelukkig zacht en herkenbaar als niet urgent, dus goed gedaan. Bij controle van de batterij met een spanningsmeter bleek de batterij goed te zijn. Dus wat was de reden voor het signaal? De batterij weer teruggeplaatst, en daarna geen signaal meer. Dus gerustgesteld. Een paar maanden later weer een signaal, weer de batterij gecontroleerd, en weer geen probleem met de batterij. Na een paar keer toch maar de batterij vervangen, maar het voelt zo overbodig en het geeft wantrouwen over de betrouwbaarheid over de melder.

De melder moet natuurlijk ook melden als er wat aan de hand is. Plaatsing van de melder blijkt volgens de handleiding van groot belang te zijn. Liefst aan het plafond en op zekere afstand van muren. Zo gezegd, zo gedaan. En het blijkt dat plaatsing conform handleiding vrijwel meteen alarmsignalen oplevert, volgens de handleiding door te weinig of door teveel luchtstroming langs het plafond. Nu wordt het ingewikkeld. Dus goed nadenken, en de melder op een andere plaats opgehangen. En daarna geen alarmsignalen meer. Maar het geeft wel onzekerheid. En ja, ook hier moet je volgens de handleiding periodiek de melder testen, liefst maandelijks. Wie onthoudt dat, wie kan die discipline opbrengen?

Nu komt het: op een gegeven moment komt er een alarm. Overdag. Het was op zolder, niemand aanwezig daar. Ga je je huis ontruimen? Nee je gaat kijken. Niets aan de hand.  Dan ga je denken, melder toch verkeerd opgehangen? Wordt de ruimte onvoldoende geventileerd? Is de centrale verwarmingsketel wel goed? Nog een keer goed nadenken. Nee, plaats van de melder zou goed moeten zijn. Er wordt altijd geventileerd via een rooster. De verwarming wordt periodiek gecontroleerd en was de laatste keer prima. Je laat het los. Tot de volgende keer alarm. Zelfde patroon. Je laat het los. Maar het vertrouwen in de melder neemt steeds verder af: loos alarm op de batterijen, loos alarm als rookmelder. Tot op een nacht: weer alarm. En dan komt de grote valkuil van vals alarm. Ga je de anderen wakker maken om het huis uit te gaan? NEE! Je gaat uit van vals alarm, je springt uit je bed, rukt de melder van zijn plek en rukt de batterij eruit. Slapen! Sindsdien heb ik geen enkele rookmelder meer actief.

En wist u dat in 2013 volgens cijfers van het CBS de brandweer in bijna 60% van brandmeldingen de brandweer voor loos alarm uitrukt?

Conclusie: vals alarm is killing voor de effectiviteit van een alarmsysteem, tenzij je kunt begrijpen waarom een valse melding optreedt. En dat is human factors – mijn vak - ten voeten uit: een mens kan best omgaan met onterecht of zelfs vals alarm, zeker in professionele setting, maar het moet dan wel duidelijk zijn waarom een alarm klinkt. Als consument blijk ik daar nog veel gevoeliger voor te zijn, zeker als het om veiligheid in huis gaat. Uitdaging voor de industrie? Ik denk graag mee.

Lees meer:
Cijfers van het CBS: http://www.cbs.nl/NR/rdonlyres/A42E330D-EEA7-469B-A1DC-F3721CCAB2AF/0/brandweerstatistiek2013.pdf
Omgaan met alarmen door machinisten: http://www.intergo.nl/public/Downloads/106/bestand/Vanderweide_Richard_483.pdf